تندیس[۱] یا مجسمه پیکرهای است که اغلب به هدف یادآوری یا به نمایش گذاشتن وجود یک انسان، شیء، حیوان یا واقعه ساخته میشود. به کسی که تندیس میسازد پیکرتراش میگویند که با حجمسازی تفاوت دارد. مجسمههای بسیاری برای بزرگداشت وقایع تاریخی ساخته شدهاند. از آن جمله میتوان به مجسمهٔ نبرد هیروشیما اشاره کرد. مجسمهها ممکن است به یادبود بزرگان تاریخ ساخته شوند، همچون مجسمهٔ مهاتما گاندی، و بسیاری مجسمهها نیز بهعنوان هنری عمومی به نمایش گذاشته میشوند.
کلیپی از مجسمه اسب
معدودی مجسمهها خود به مظهری از تاریخ بدل میشوند، مانند مجسمهٔ آزادی در ایالات متحدهٔ آمریکا. همچنین، در ایران، سالانه بسیاری از جشنوارهها و یا دوسالانهها برپا میشود که بهعنوان قدردانی و یادبود به برگزیدگان [تندیس] هدیه داده میشود؛ مانند جشنوارههای: فیلم فجر، تندیس سیمرغ بلورین، جشنواره بینالمللی فیلم جوان و نوجوان، دوسالانه مجسمهسازی، دوسالانه نگارگری، جشنواره بینالمللی موسیقی فجر، تندیس چنگ زرین، جشنواره فیلم رشد، جشنواره بینالمللی تئاتر رضوی، جشنواره بینالمللی تولیدات رادیویی و….
یک حیوان و یا یک نفر انسان هم میتواند یک مجسمه باشد. مجسمهها فقط نگاه میکنند. مجسمهها میتوانند از مواد مختلفی چون چوب, گچ، جیپس، فایبرگلاس، فلزاتی همچون طلا، نقره و برنز، انواع سنگها مانند سنگ مرمر و … ساخته شوند و بسته به موارد استفاده در اندازههای مختلفی دارند:
مجسمه اسب در قدیم یکی از مجسمه های معروف بوده است چرا که اسب در بیشتر کار زار ها حضور داشت و از این رو ساخت مجسمه اسب مرسوم بوده است.
مجسمههای کوچک را تندیسک (statuette) نیز خواندهاند. مجسمههایی که تنها سر و شانه را به تصویر میکشند نیمتنه (bust) نامیده میشوند. و به مجسمههایی که در آنها تنها شکل سر تصویر شده باشد، سردیس گفته میشود.
تندیسکهایی که به عنوان یادبود در مراسمهای مختلف اهدا میشود را در ایران با همان عنوان تندیس میشناسند. در میان جنس مجسمهها نوع جدیدی با نام جیپس تولید میشود که این نوع مجسمه مقاومت بیشتری نسبت به پلیاستر داشته و مقاوم در برابر سرما، گرما و رطوبت میباشد. این نوع مجسمهها را به شرط دارا بودن کیفیت مناسب رنگ میتوان در محیط روباز و بیرون از منزل نیز نصب و به کار برد. از جمله تولید کنندگان این نوع مجسمه میتوان به تولیدی تحت نام جیپس که دارای دامنهای تحت همین نام میباشد (jips.ir) اشاره نمود.
یخ خشک دی اکسید کربن جامد است. این ماده معمولاً به عنوان عامل سردکننده مورد استفاده قرار میگیرد. یخ خشک عالی با فشردن مستقیم گاز اتمسفر در دمای ثابت ۷۸٫۵ درجه سانتیگراد زیر صفر از حالت گاز به مایع تبدیل میشود.
نحوه ساخت حباب یخ خشک
آنتالپی چگالش در ۷۸٫۵ درجه سانتیگراد زیر صفر ۱۹۹ کیلوژول بر کیلوگرم است. تولید یخ خشک برای پایین آوردن و سرد کردن مؤثر است در سال ۱۸۳۵ میلادی شیمیدانی از کشور فرانسه به نام آدرین ژان پیر پیلوریه[۳] برای نخستین بار یخ خشک را کشف کرد. او در آن دوران به نتایج و کاربردهایی دربارهٔ یخ خشک رسید که ۶۰ سال بعد توسط دانشمندان آزمایش و مشاهده شد. تولید یخ خشک بیرنگ (مرغوب) با فشرده کردن گاز دی اکسید کربن (CO۲) امکانپذیر است. روشهای تولید یخ خشک به طور خلاصه به ترتیب زیر است:
۱. گاز دی اکسید کربن خالص را زیر فشار و سرما قرار میدهند تا به مایع تبدیل شود.
۲. در هنگام فشرده کردن مقداری از دی اکسید مایع تبخیر میشود و با پایین آمدن درجه حرارت دی اکسید کربن مایع، مقدار باقی مانده در نهایت به طور کامل از مایع به جامد تبدیل میشوند.
۳. در نهایت دی اکسید کربن جامد را که فشرده و جامد شدهاست با قالبهای کوچک یا بزرگ مکعبی، یخ خشک را بستهبندی میکنند. استانداردهای این قالبهای مکعبی تقریباً ۳۰ کیلوگرم است.کاربردهای آن عبارتاند از:
استفاده برای سرد سازی بدون یخچال در موارد پزشکی، صنایع هوایی و... برای انتقال مواد خاص
استفاده برای جلوههای ویژه و ایجاد مه یا بخار
استفاده در آزمایشگاهها و مراکز علمی
صنعت روغن
ذخیره مواد غذایی
صنعت پخت نان
کندن سرامیک از کف
پایین بردن دما در واکنشهای شیمیایی
تهیه نوشابه
پزشکی
انتقال گیاهان
رشد گیاهان
کند کردن واکنشهای شیمیایی
عامل تولید فشار
انقباض فلزات جهت فیت شدن
چاههای آب
جذب کننده مگسها و حشرات موذی
بارانزا کردن ابرها
فیل یا پیل نام حیوانی بزرگجثه از راسته خرطومداران (Proboscidea) از خانواده فیلان (Elephantidae) است که بیشتر بومی هندوستان و آفریقا میباشد.
فیلها سنگینترین جانوران خشکی هستند. نوع بالغ فیل نر حداکثر ۶۰۰۰ کیلو وزن دارد. فیل ها ۳/۶ تا ۵٬۵ متر طول و ۳٬۲ متر ارتفاع دارد و معمولاً وزن آنها ۴ تا ۶ تن است. دو گونه فیل وجود دارد؛ یکی فیل آفریقایی که در آفریقا مخصوصا کنگو و کنیا زندگی میکند و دیگری هم فیل آسیایی که در هند، برمه، مالایا، سیلان و سوماترا به سر میبرند. فیل آسیایی دارای پیشانی متورم و عاج سبکتر وگوشهای کوچکتر است. به علاوه قد فیل هندی کوتاهتر است و عاجهای فیل هندی خیلی کوچکتر است. از تفاوتهای دیگر این دو نوع فیل آن است که در حالی که فیلهای افریقایی چهار یا پنج سم در جلو و سه سم در عقب دارد در فیل آسیایی سمها به ترتیب چهار و پنج عدد میباشد.
این جانوران از خرطوم دراز خود به عنوان دست استفاده میکنند و با آن غذا و آب را در دهان خود میگذارند. جنس عاج فیلها مانند جنس دندان است. فیلهای نر از عاج برای جنگیدن استفاده میکنند. فیل گیاهخوار است و در یک روز ممکن است ۷۰کیلو برگ و علف بخورد و ۲۰۰ لیتر آب بیاشامد. فیل حیوانی بسیار باهوش و در عینحال کینهجو است. به سختی رام میشود ولی هنگامیکه رام شد برای همیشه رام باقی میماند. فیلها به کندی زاد و ولد میکنند. زیرا دوره بارداری آنان ۲۰ ماه است.
فیلها احتیاجی به دفاع از سرزمینی که در آن زندگی میکنند ندارند، چون به نظر میرسد همسایگانشان را میشناسند و با آنها روابط دوستانه دارند. آنها قدرت بینایی ضعیفی دارند ولی حس شنوایی و بویایی آنها بسیار خوب است. اگر یکی از فیلها احساس خطر کند، همهٔ گله گوش به زنگ میشود.
مرغابی یا اردک یا بَت [۳] نامی است که معمولاً برای تعدادی از گونههای مرغابی سانان در خانوادهٔ اردکیان به کار میرود. مرغابی ها به چندین زیرخانواده تقسیم میشوند. مرغابیها اغلب پرندگان آبی هستند که بیشترشان کوچکتر از همخانوادههای غاز و قو هستند. مرغابیها هم در آب دریا و هم در آب شیرین زندگی میکنند.
مرغابی پرندهایست تخمگذار که بیشتر در آب زندگی میکند. گونههای زیادی از مرغابی در دنیا هستند که هنوز شناخته نشدهاند.این پرنده پرهای چربی دارد تا با تماس به آب، پرها خیس نشود و پرنده پس از خارج شدن از آب سنگین نشود.
مرغابی یکی از اولین گونههای پرندگان است که توسط آدمی اهلی شدهاست و به نظر میرسد که نخستین بار، اهلی کردن آن در کشور مصر صورت گرفتهباشد، زیرا در حفاریهای بهعملآمده بر روی گور آمنهوتپ سوم، یکی از فراعنهٔ باستانی مصر، که در حوالی ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد میزیستهاست، تصویر یک اردک در بین گلهای لوتوس مشاهده شدهاست، و گفتنی است که مصریان باستان یکی از اولین اقوام کهن بشری هستند که اقدام به جوجهکشی از این پرنده نمودند، و شاید علت توجه مصریان باستان به پرورش این پرنده، کانالهای متعدد آبی و رودخانه طویل و ممتد نیل بوده باشد. امروزه نیز پرورش مرغابی به شدت در مصر متداول است.
مرغابی پرندهای با بدن کشیده و پاهای کوتاه است که باعث میشود بدنش نزدیکِ زمین قرار گیرد. مرغابیاز پرندگان نوکپهنی است که در جانورشناسی به آنها لاملیورستر Lamelliorostere میگویند. درازا و حجم بال مرغابی نسبت به سایر طیور متوسط است و مرغابی اهلی بدین دلیل به خوبی نمیتواند پرواز کند. حرارت طبیعی بدن اردک ۷/۴۰ درجهٔ سانتیگراد و تعداد نبض آن به طور متوسط ۳۱۲ دفعه در دقیقه و تعداد تنفسش ۱۶ – ۲۸ بار در دقیقه است. سرِ بزرگ و قطر منقار آن در بالا و پایین کم است. بدین ترتیب، از اتصال منقار به یکدیگر برجستگی خاصی از نیمرخ در آنها دیده نمیشود. حجم منقار در مرغابی ها نسبت به سایر طیور و بهخصوص غاز زیادتر است و سطح بیشتری را نسبت به سر و جثّهٔ حیوان اشغال میکند. منقار در محل اتصال به سر نازکتر از قسمت آزاد است؛ ازاینرو تقریباًً به صورت یک بیلچه درآمدهاست. منقار از غشایی صاف و هموار پوشیده شدهاست که لبه آن از یک قسمت شاخی پوشیده میشود. زبان در مرغابی قوی و عضلانی است و غدد چشائی فراوانی دارد که بهوسیلهٔ آنها میتواند تا اندازهای طعم مواد غذائی را حس کند. گردن مرغابی کوتاه و قطر آن متوسط است. پرها تمام بدن اردکها را پوشانده و غشای ضخیمی را در روی پوست تشکیل میدهد. این پرها بهخوبی روغنیاند و این امر مانع از رسیدن آب و رطوبت به بدن آن میشود.
گربه (که در افغانستان پشک گفته میشود) جانوری اهلی از خانواده گربهسانان و یک حیوان گوشتخوار است.[۱] گربهها از ۶ تا ۷ ماهگی بالغ میشوند و توانایی تولید مثل دارند، مادهها تا ۸ سالگی و نرها تا ۱۰ سالگی قابلیت جفتگیری دارند. دوره آبستنی گربه نیز بین ۶۱ تا ۶۸ روز (متوسط ۶۳ روز) است.
گربه، با نام علمی Felis silvestris catus، زیرگونهای از گربه وحشی با نام علمی Felis catus است. برای تمایز این جانور از انواع وحشی از نام گربه خانگی یا گربه اهلی استفاده میشود.
حدود ۶۰۰ میلیون گربه امروزه در سراسر دنیا پراکندهاند و تقریباً در هر جایی که انسانها زندگی میکنند، بود و باش دارند. نسل تقریباً تمامی این گربهها به پنج گربه وحشی ماده از زیرگونه گربه دشتی آفریقایی میرسد که حدود ده هزار سال پیش در خاورمیانه زندگی در کنار انسانها را برگزیدند، نخستین انسانهایی که با اهلیسازی گندم و جو عصر کشاورزی را آغاز کرده بودند. گربهها در کنار این انسانها میتوانستند موشها و جوندگان دیگری را شکار کنند که برای تغذیه از ذخیرههای غلات دهقانان در کنار سکونتگاههای انسانی تجمع کرده بودند و همچنین از گزند دشمنان طبیعی متعدد خود همچون کفتارها و گربههای بزرگتر در امان بودند. در مصر باستان گربه حیوانی مقدس به شمار میرفت و تا چندی پیش تصور میشد که این حیوان نخستین بار در مصر اهلی شدهاست، اما پیدا شدن بقایای یک گربه در یک مقبره انسانی در قبرس نشان میدهد که گربهها در مدیترانه شرقی اهلی شده بودند. چراکه این مقبره مربوط به ۹۵۰۰ سال پیش یعنی مدتها پیش از آغاز تمدن در مصر است و از آنجا که نشانهای از زندگی گربههای دشتی در طبیعت قبرس به دست نیامده تصور میشود که کشاورزان ساکن ترکیه گربههای اهلی را با خود به این جزیره آورده باشند.